نقش نور پردازی در معماری و دکوراسیون داخلی

نور به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین پارامترها و معیارهای تأثیرگذار همواره در تمامی علوم و رشته‌های هنر مانند طراحی، نقاشی، مجسمه‌سازی و… نقشی غیرقابل انکار را ایفا می‌کند. در این مقاله در نظر داریم با توجه به اهمیت پرداختن به نور و مسئلۀ نورپردازی به تعریف و تشریح این موضوع بپردازیم.
آنچه نور را تا این اندازه برجسته می‌سازد، نقش آن در همۀ زمینه‌ها و مقیاس‌های طراحی و پرداختن به فضای معماری است، با نگاهی گذرا متوجه خواهید شد که فضا نه تنها سیمای خارجی ساختمان بلکه کوچک‌ترین فضا در درون خانه تحت تأثیر نور قرار می‌گیرند و نحوۀ نورپردازی آن‌ها کیفیت‌شان را تا اندازۀ قابل توجهی متحول خواهد کرد. در طراحی معماری و دکوراسیون داخلی نورپردازی سبب بهتر دیده شدن اشکال و طراحی‌ها می‌شود و از لحاظ بصری و زیبایی‌شناسی کیفیت آن‌ها را دوچندان می‌سازد.
آنچه باید از ابتدای کار طراحی در هر مقیاس از طراحی شهری گرفته تا طراحی یک واحد مسکونی کوچک همواره در ذهن داشته باشیم ترکیب انواع نورها در فضاست تا در کنار پاسخ به نیازهای کاربردی، تنوع را نیز در فضا محقق سازیم.
به‌طور کلی نور به دو دستۀ نورهای مصنوعی و طبیعی تقسیم می‌شود. همانطور که از عنوان آن‌ها مشخص است معیار این تقسیم‌بندی نوع منبع تولیدکنندۀ نوری است. نوع دیگر تقسیم‌بندی مربوط به حوزۀ تحت‌تأثیر و میزان تأثیر آن بوده که نور را بر این اساس به نورهای عمومی، روشنایی مساوی و یکسان در کل فضا، متمرکز، نورهای نقطه‌ای دارای حوزۀ نفوذ بسیار کم و نورپردازی محدود (که به آن دسته از نورپردازی‌هایی گفته می‌شود که بازۀ مشخصی را روشن می‌کنند و حوزۀ تأثیر آن‌ها از نورهای متمرکز بیشتر است.) تقسیم‌بندی می‌کنیم.

در گام اول باید این‌گونه به موضوع نگاه کرد که اولویت تأمین نور با نورهای طبیعی خواهد بود و بر همین اساس به ترتیب کیفیت نور جنوب، شرق، غرب و شمال در اولویت استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گیرند. این دسته‌بندی و اولویت‌بندی به این معنا نیست که نور شمال یا غرب به اندازۀ نور شمال استفاده نخواهند شد بلکه هر طراح و متخصص باتوجه به نیازهای هر فضا موقعیت قرارگیری آن در معرض نور را تعیین خواهد کرد.
به‌طور مثال نور مطلوب برای فضاهایی که انسان بیشترین زمان را در آن سپری می‌کند مانند فضاهای نشیمن نور جنوب خواهد بود زیرا که در بیشتر ساعات روز نور گرمی در فضا وجود خواهد داشت. 
در گام دوم، چگونگی پرداختن به سطوح است که چگونگی نورپردازی را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد، سقف، دیوار و کف همگی عناصری هستند که نورپردازی می‌تواند باتوجه به خواست‌ها و نیازهای کاربر و طراح و همچنین باتوجه به اصول نورپردازی، مکان مناسبی برای قرارگیری منبع نورهای مصنوعی باشند.
امروزه در طراحی آپارتمان‌ها و فضاهای داخلی استفاده از نور در سقف و دیوار بیشتر در دستور کار طراحان قرار می‌گیرد و از جمله راه‌های متداول به‌شمار می‌آیند، به‌طور مثال استفاده از نورهای مخفی در ترکیب با سقف‌های کاذب و یا نورهای موضعی در کنار یا مجاورت تلویزیون از جمله راهکارهای متداول نورپردازی در فضاهای مسکونی است.
منبع نوری با هر اندازه و هر نوع نور باید به‌گونه‌ای قرار گیرد که کمترین میزان سایه را در محدوده صورت به‌خصوص زیر چشمان و گردن فرد ایجاد کند. بعلاوه باید اضافه کنیم که نور تعبیه شده در کنار آیینه‌ها و یا در مجاورت آن‌ها برای سرویس‌های بهداشتی کوچک کفایت می‌کند، اما هرچه مقیاس این فضا بزرگ‌تر شود به طبع آن، میزان نور مورد نیاز و انواع نورپردازی‌ها نیز باید مورد توجه و استفاده قرار گیرند.
به‌طور خلاصه و در کلام پایانی باید اهداف نورپردازی را در کنار توجه به کاربرد و اهمیت ایجاد فضایی گرم و صمیمی و از طرفی ایجاد دعوت‌کنندگی در فضا ذکر کرد. این طراحی روشنایی و نورپردازی باید به‌گونه‌ای باشد که تمامی ساعات بهره‌برداری و استفاده از فضا نور برای تمامی کاربران و استفاده‌کنندگان کاربردی و مناسب باشد.